Kωστας Βαξεβανης

 

Η εγχείρηση πέτυχε, ο ασθενής απεβίωσε. Η επέµβαση Μητσοτάκη στη δηµόσια υγεία δεν ήταν τίποτε άλλο από τοµές για να αιµορραγήσει και να καταλήξει. Τα υπόλοιπα τα έχει αναλάβει ο νεκροποµπός Αδωνης Γεωργιάδης για να µην του κλέψει κανένας τη δόξα της εξαθλίωσης που προκάλεσε, όπως φοβόταν την εποχή της τρόικας. Ας αφήσουµε όµως τα πολιτικά συµπεράσµατα και ας µιλήσουµε για την πραγµατικότητα. Τη δεκαετία του 1980 το Εθνικό Σύστηµα Υγείας αποτέλεσε µια από τις µεγάλες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές. Κάθε Ελληνας είχε δικαίωµα στη δωρεάν υγεία. ∆ηλαδή στην περίθαλψη, την ιατροφαρµακευτική αγωγή και τη διαδικασία των εξετάσεων που εξασφάλιζαν την πρόληψη. Εκτός από νοσοκοµεία, σε όλη την επικράτεια χτίστηκαν κέντρα υγείας και εξοπλίστηκαν µε µηχανήµατα, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. H θεσµοθέτηση της δωρεάν υγείας, όπως και της δωρεάν παιδείας, δεν ήταν παραχώρηση προς τον πολίτη αλλά υποχρέωση του σύγχρονου κράτους. Κάθε πολίτης που φορολογείται όσο ζει, µε έµµεσους και άµεσους φόρους, έχει δικαίωµα στα κοινωνικά αγαθά.   Τις δεκαετίες που ακολούθησαν οι παροχές του τοµέα της δηµόσιας υγείας δεν ήταν στα επίπεδα που έπρεπε και αυτό είναι εξηγήσιµο. Οπως συνέβη σε όλο τον δηµόσιο τοµέα, οι δοµές και οι λειτουργίες χρησιµοποιήθηκαν για να εξυπηρετηθεί όχι ο πολίτης αλλά η κοµµατική πελατεία. Το ΠΑΣΟΚ και η Ν∆ χρησιµοποίησαν το δηµόσιο για να εξυπηρετηθούν οι διορισµένοι (σε κρατικές θέσεις) ψηφοφόροι τους.   Στην υγεία δεν εξυπηρετήθηκαν µόνο οι κοµµατικοί κλακαδόροι αλλά και οι φαρµακευτικές εταιρείες. Ενα σύστηµα που περιλάµβανε γιατρούς, στελέχη των υπουργείων και φυσικά τις φαρµακευτικές εταιρείες υποχρέωνε την Ελλάδα να πληρώνει υπερκοστολογηµένα φάρµακα ενώ ταυτόχρονα έκανε τους πολίτες καταναλωτές υπερβολικά πολλών φαρµάκων µε υπερσυνταγογραφήσεις από γιατρούς που χρηµατίζονταν. Την εποχή πριν από τα µνηµόνια το κόστος της φαρµακευτικής δαπάνης ανερχόταν σε περίπου 7 δισ. ευρώ. Η τρόικα απαίτησε το ποσό αυτό να περιοριστεί στα 3 δισ. Πληρώναµε κάθε χρόνο 4 δισ. καπέλο.   Στα νοσοκοµεία γίνονταν άσκοπες ιατρικές πράξεις (από εγχειρήσεις σκωληκοειδίτιδας έως αναίτια αφαίρεση αµυγδαλών ή καισαρικές), ενώ µε αποφάσεις των διοικήσεων των νοσοκοµείων χρεώνονταν αναλώσιµα που δεν χρησιµοποιήθηκαν ποτέ, ενώ κάποιοι έπαιρναν µίζα.   Υπάρχουν δύο παραδείγµατα για την έκταση της διαφθοράς και της σπατάλης. Στο σκάνδαλο Novartis στην Ελλάδα, για το οποίο η φαρµακοβιοµηχανία έχει καταβάλει στις ΗΠΑ αποζηµίωση 350 εκατ. δολαρίων, αποδείχτηκε ότι η εταιρεία έκλεβε το ελληνικό δηµόσιο µε δύο τρόπους: την υπερσυνταγογράφηση φαρµάκων από επίορκους γιατρούς και την υπερκοστολόγηση των φαρµάκων µέσω αποφάσεων του υπουργείου Υγείας. Το σκάνδαλο αποκαλύφθηκε, µε τα γνωστά αποτελέσµατα. Στις ΗΠΑ η εταιρεία κατέβαλε αποζηµιώσεις, στην Ελλάδα όµως όλα βαφτίστηκαν «αδιευκρίνιστα». ∆εν βρέθηκε ευθύνη πολιτικού προσώπου και διώχθηκαν όχι όσοι υπέγραψαν το σκάνδαλο αλλά εισαγγελείς και δηµοσιογράφοι που το αποκάλυψαν.   Το δεύτερο παράδειγµα έχει µεγαλύτερο ενδιαφέρον. Το 2009 η εταιρεία Johnson & Johnson εντοπίστηκε να προµηθεύει 114 νοσοκοµεία και ΙΚΑ σε όλη τη χώρα µε ορθοπεδικά υλικά υπερκοστολογηµένα κατά 35%. Ηταν η εποχή που µεταξύ των γιατρών κυκλοφορούσε ο όρος «κουβανέζικα» για τα ακριβά υλικά που πολλές φορές κατέληγαν στον κουβά αλλά χρεώνονταν ως υλικά που είχαν τοποθετηθεί σε επεµβάσεις. Η υπόθεση παραπέµφθηκε στη ∆ικαιοσύνη µε κατηγορούµενους τους γιατρούς που κατά το κατηγορητήριο χρηµατίζονταν. Η ζηµιά του δηµοσίου υπολογίστηκε σε 11,5 δισ. ευρώ. Οπως και στο σκάνδαλο Novartis έτσι και στο σκάνδαλο Johnson & Johnson οι ΗΠΑ πήραν αποζηµίωση γιατί ζηµιώθηκαν από το ελληνικό σκάνδαλο. Μόλις την περασµένη Πέµπτη οι κατηγορούµενοι γιατροί που είχαν καταδικαστεί πρωτόδικα απαλλάχθηκαν στο εφετείο. Στην Ελλάδα υπάρχουν σκάνδαλα αλλά ποτέ ένοχοι για τα σκάνδαλα. Πρόκειται για µια θαυµατουργή λειτουργία της αγίας διαφθοράς.   Ο τοµέας της δηµόσιας υγείας απαξιώθηκε, ενώ του στερήθηκαν τεράστια ποσά που κατευθύνονταν σε µίζες. Οι «δράστες» της εκµετάλλευσης της δηµόσιας υγείας ήταν πρωτίστως όσοι είχαν την πολιτική ευθύνη. Φυσικά για να µπορεί να λειτουργεί η διαφθορά µε ασφάλεια χρησιµοποιήθηκε η µέθοδος της επιτηδευµένης γραφειοκρατίας. Η µπαχαλοποίηση των διαδικασιών λειτουργίας και ελέγχου του δηµόσιου τοµέα γενικά ήταν το κόλπο για να γίνονται ανεκτά όλα, ως µη ελέγξιµα λόγω της κατάστασης.   Οι κυβερνήσεις κυρίως της Ν∆ χρησιµοποίησαν ως πρόσχηµα την κατάσταση που οι ίδιες δηµιούργησαν στο δηµόσιο µε την πολιτική τους για να καταδείξουν ως λύση τον ιδιωτικό τοµέα. Καµία όµως από τις προηγούµενες δεν έκανε όσα η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Κατέστρεψε µεθοδικά τη δηµόσια υγεία για να µπορέσει να την παραδώσει σε ιδιώτες. Οταν ξέσπασε η πανδηµία Covid τα δηµόσια νοσοκοµεία ανέλαβαν το βάρος να την αντιµετωπίσουν. Πολλοί άνθρωποι πέθαναν γιατί δεν υπήρχαν ΜΕΘ ενώ η κυβέρνηση κυνικά δήλωνε ότι δεν χρειάζονται. Την ίδια εποχή ο Μητσοτάκης, αντί να θωρακίσει τη δηµόσια υγεία, επιδοτούσε τους κλινικάρχες νοικιάζοντας τις δικές τους ΜΕΘ σε πολύ υψηλές τιµές. Επίσης αρνιόταν πεισµατικά να προσλάβει ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, παρότι το σύστηµα κατέρρεε, αλλά προσλάµβανε αστυνοµικούς.   Σε ένα προφητικό δηµοσίευµα το Documento είχε γράψει ότι η κυβέρνηση µεθοδεύει την κατάρρευση του ΕΣΥ για να µπορέσει να εµφανίσει ως λύση την ιδιωτική υγεία. Τον ρόλο του νεκροποµπού για τη δηµόσια υγεία ανέλαβε σήµερα ο Αδωνης Γεωργιάδης. Εµφανίζει µάλιστα τη δολοφονία των κοινωνικών παροχών ως λύση για την παθογένεια. Σε συνέντευξή του εµφάνισε τα επί πληρωµή χειρουργεία που θα γίνονται στα δηµόσια νοσοκοµεία ως µέτρο για το φακελάκι. Αφού δεν µπορούµε να κόψουµε το φακελάκι, ας πληρώνουµε χειρουργεία που θα κάνει ο γιατρός του δηµοσίου, στοχάζεται δήθεν ο Αδωνης.    Αξίζει κάποιος να αναλύσει τον δόλο του υπουργού που αποφάσισε να γίνει ντίλερ της ιδιωτικής υγείας. Καταρχάς αν υπάρχει φακελάκι (που υπάρχει), είναι ευθύνη του υπουργού να πάρει µέτρα για να το αντιµετωπίσει. Το να το επικαλείται για να εξυπηρετήσει συµφέροντα δεν δηλώνει ανικανότητα αλλά δηµιουργεί υποψίες. Ευθύνη της κυβέρνησης είναι να φτιάξει τη δηµόσια υγεία, να την απαλλάξει από τις παθογένειες που είναι πολιτικά επίκτητες και να εξασφαλίσει τον πολίτη. Κάθε κυβέρνηση είναι υποχρεωµένη να υπερασπιστεί το κράτος που εξασφαλίζει την κοινωνική πρόνοια στον πολίτη. Αυτό είναι ηθική, πολιτική υποχρέωση και δείγµα πολιτισµού. ∆εν µπορεί η Ελλάδα να επιστρέψει στην εποχή που αποκτούσες παιδεία ή µπορούσε να γιατρευτείς µόνο αν είχες λεφτά.   Ο Αδωνης Γεωργιάδης ανακοινώνει µε καµάρι τη δηµιουργία ιδιωτικών χειρουργείων στα δηµόσια νοσοκοµεία. ∆ηλαδή όποιοι έχουν χρήµατα θα χειρουργούνται στο δηµόσιο από γιατρούς που θα χρησιµοποιούν τη δηµόσια περιουσία και οι υπόλοιποι θα µπορούν να χειρουργηθούν περιµένοντας στην ουρά του νοσοκοµείου για να καταλήξουν ίσως στην ουρά του νεκροτοµείου.   Ο µόνος εκσυγχρονισµός που µπορεί να αφορά την υγεία των πολιτών είναι ο εκσυγχρονισµός του δηµόσιου συστήµατος υγείας. Οτιδήποτε άλλο είναι η εγγραφή πελατών ή µελλοθανάτων –ανάλογα µε το εισόδηµα πάντα– σε ένα σύστηµα υγείας που δεν έχει προτεραιότητα να σώσει αλλά να κερδίσει.