απο το Documento

 

Γιατί τελικά η ΕΕ δεν θα αξιοποιήσει τα ρωσικά κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει την Ουκρανία;

Α) Επειδή το Διεθνές Δίκαιο δεν είναι προαιρετικό

Β) Διότι το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει περισσότερη ισχύ από τις ευρωπαϊκές υποσχέσεις

Γ) Λόγω του ότι στις Βρυξέλλες η «αποφασιστικότητα» συνήθως εξαντλείται στα προσχέδια

Αν όλα τα παραπάνω σας φαίνονται σωστά, τότε ίσως δεν εκπλαγήκατε από τη… λύση που επέλεξαν τελικά οι «27».

Η βοήθεια προς το Κίεβο για τα επόμενα δύο χρόνια θα δοθεί μέσω κοινού δανεισμού, με χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων, τη στιγμή που η ακρίβεια έχει εκτιναχθεί στα ύψη, ενώ στις πλάτες του κοινωνικού κράτους στήνεται μια πολεμική βιομηχανία.

Τα κράτη-μέλη θα ζητήσουν δάνειο 90 δισεκατομμυρίων ευρώ από τις κεφαλαιαγορές, με εγγύηση το δημοσιονομικό απόθεμα της ΕΕ.

Για την Ουκρανία, που πολεμά για την επιβίωσή της, η χρηματοδότηση αυτή είναι ζωτικής σημασίας και αυτό δεν αμφισβητείται. Αυτό που ενδεχομένως χρειάζεται να συζητηθεί, είναι το ότι η ΕΕ, για ακόμη μια φορά, δείχνει να υποχωρεί αντί να παίρνει στρατηγικές αποφάσεις για ζητήματα που επηρεάζουν άμεσα την ίδια.

Παίζοντας με τους κανόνες

Αντίθετα με την τακτική του Ντόναλντ Τραμπ, που επιλέγει συστηματικά να αγνοεί διεθνείς υποχρεώσεις και προσχήματα, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεσμεύονται από τους κανόνες τους. Αυτό σημαίνει ότι κάθε χώρα μπορεί να «εκμεταλλευτεί» τη νομοτυπία για να προστατεύσει τα συμφέροντά της. 

Και αυτό ακριβώς έκανε ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ, ο οποίος, παρά τις έντονες πιέσεις, κατόρθωσε να ανατρέψει ένα σχέδιο που για εβδομάδες θεωρούνταν μονόδρομος στις Βρυξέλλες.

Τον Οκτώβριο του 2025, η ΕΕ ξεκίνησε μια φιλόδοξη προσπάθεια να χρηματοδοτήσει την Ουκρανία σε βάθος δύο ετών, αξιοποιώντας τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, συνολικού ύψους περίπου 210 δισ. ευρώ που είχαν δεσμευτεί από κυρώσεις μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η ιδέα ήταν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα κεφάλαια ως εγγύηση για ένα δάνειο που θα υποστήριζε τόσο την άμυνα όσο και την οικονομική σταθερότητα του Κιέβου.

Ωστόσο, από τις πρώτες συζητήσεις που ξεκίνησαν στις 23-24 Οκτωβρίου, ήρθαν οι πρώτες ρήξεις με πρωταγωνιστή τον Φλαμανδό εθνικιστή, ο οποίος αρνήθηκε να δεχθεί το σχέδιο χωρίς σαφείς νομικές και οικονομικές εγγυήσεις για την αντιμετώπιση πιθανών αντιδράσεων της Ρωσίας, δεδομένου ότι η πλειονότητα των χρημάτων βρίσκονται σε βελγικά ταμεία μέσω του αποθετηρίου Euroclear.

Το Νοέμβριο, καθώς οι συζητήσεις προχωρούσαν, ο Ντε Βέβερ επέμεινε περισσότερο, ζητώντας μέσω επιστολών προς την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν, εγγυήσεις σε περίπτωση που η Ρωσία αποφασίσει να αμφισβητήσει νομικά την κατάσχεση των κεφαλαίων αυτών. 

Στη Σύνοδο Κορυφής στις 18-19 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες, έπειτα από περισσότερες από 16 ώρες διαπραγματεύσεων, οι «27» συνειδητοποίησαν ότι χωρίς σαφή και άμεση λύση, η χρηματοδότηση της Ουκρανίας κινδύνευε να καταρρεύσει. 

Εφόσον όμως δίστασαν να προσφέρουν την λευκή επιταγή των εγγυήσεων στο Βέλγιο, το σχέδιο κατέρρευσε, αναγκάζοντας την ΕΕ να βγάλει από το «συρτάρι» το Plan B. Ήτοι, κοινός δανεισμός. 

Εξαιρέσεις

Πλέον, το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένας τρόπος προκειμένου να πειστεί η Ουγγαρία να άρει το βέτο της για τα ευρωομόλογα. Και βρέθηκε. Σε αντάλλαγμα, οι Ούγγροι φορολογούμενοι θα εξαιρεθούν από το κόστος για την άμυνα της Ουκρανίας.

Η ρύθμιση αυτή, ωστόσο, δεν περιορίστηκε στη Βουδαπέστη. Η τριπλέτα των ευρωσκεπτικιστών - Βικτόρ Ορμπάν (Ουγγαρία), Αντρέι Μπάμπις (Τσεχική Δημοκρατία) και Ρόμπερτ Φίτσο (Σλοβακία) - διαπραγματεύτηκε κατ’ ιδίαν, εξασφαλίζοντας την εξαίρεση των χωρών τους από το κοινό χρέος, αφήνοντας τις υπόλοιπες χώρες να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος του δανείου. 

Οι υπόλοιποι 24 ηγέτες συμφώνησαν στο ότι η αποτυχία δεν αποτελούσε επιλογή και πως χωρίς χρήματα από την ΕΕ, η Ουκρανία θα βρισκόταν αντιμέτωπη με χρεοκοπία.

Όπως συμβαίνει συχνά στις αποφάσεις της ΕΕ, οι «ουδέτερες» λύσεις δίνουν τη δυνατότητα σχεδόν σε κάθε ηγέτη να τις παρουσιάσει ως νίκη. Κανείς όμως δεν βγήκε περισσότερο κερδισμένος απ' ότι ο Βέλγος πρωθυπουργός.