Μένουμε χωρίς ρεύμα γιατί έχουμε... πάρα πολύ ρεύμα
Τελικά, δεν ήταν ούτε σπάνιο μετεωρολογικό φαινόμενο, ούτε κυβερνοεπίθεση, ούτε δάκτυλος του Πούτιν.
Το μπλακάουτ στην Ισπανία και την Πορτογαλία προκλήθηκε από υπερφόρτωση του ηλεκτρικού δικτύου, λόγω υπερπαραγωγής από ΑΠΕ – φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες.
Εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν χωρίς ρεύμα, όχι επειδή υπήρξε έλλειψη ενέργειας, αλλά επειδή υπήρξε... πλεόνασμα!
Τέσσερις είναι οι βασικές αιτίες που οδήγησαν σε αυτό το φαινόμενο:
1) Υπερβολικά πολλές ΑΠΕ
Οι κρατικές επιδοτήσεις των προηγούμενων ετών προκάλεσαν μια άνευ προηγουμένου επενδυτική έκρηξη, με εγκατεστημένη ισχύ πολλαπλάσια των πραγματικών αναγκών.
Καλλιεργήσιμες εκτάσεις θυσιάστηκαν στον βωμό των φωτοβολταϊκών, ιδίως την περίοδο κατά την οποία οι μονάδες απολάμβαναν σταθερές τιμές ανά MWh με εγγυημένα κέρδη.
Αυτό συνέβη στην Ισπανία — αλλά και στην Ελλάδα, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
2) Ελάχιστες επενδύσεις στην αποθήκευση ενέργειας
Οι ΑΠΕ είναι στοχαστικές: η παραγωγή τους εξαρτάται από τον ήλιο και τον άνεμο.
Αν συνοδεύονταν από μονάδες αποθήκευσης, ένα μέρος της πλεονάζουσας παραγωγής θα μπορούσε να αποθηκευτεί τις ώρες αιχμής και να διοχετευθεί στο δίκτυο το βράδυ, όταν η παραγωγή είναι μηδενική.
Όμως οι μπαταρίες, πέρα από το υψηλό κόστος, βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο τεχνολογικής εξέλιξης και μπορούν να προσφέρουν λύσεις μόνο για λίγες ώρες ημερησίως και με μεγάλο οικονομικό τίμημα.
3) Ανεπαρκείς επενδύσεις στην αναβάθμιση των δικτύων
Τα ηλεκτρικά δίκτυα είναι φυσικά μονοπώλια: απαιτούν κολοσσιαία κεφάλαια για την κατασκευή και ακόμη μεγαλύτερα για την αναβάθμισή τους, ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν το πρόσθετο φορτίο από τις ΑΠΕ.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχουν εν μέρει ή πλήρως ιδιωτικοποιηθεί, και κανένας ιδιώτης δεν φαίνεται πρόθυμος να επενδύσει σε αναγκαίες υποδομές. Προτιμούν να καρπώνονται τα υπερκέρδη από τα εγγυημένα έσοδα που προσφέρει η χρήση των δικτύων.
4) Ο τρόπος τιμολόγησης
Πώς γίνεται να υπάρχει υπερπαραγωγή και το ρεύμα να κοστίζει χρυσάφι;
Η απάντηση βρίσκεται στο ευρωπαϊκό Target Model, που επιβάλλει οριακή τιμολόγηση: κάθε μονάδα – είτε ΑΠΕ, είτε υδροηλεκτρική, είτε πυρηνική – αμείβεται με βάση την τιμή της ακριβότερης μονάδας, που συνήθως είναι εκείνη του φυσικού αερίου και λειτουργεί ελάχιστες ώρες ημερησίως για την εξισορρόπηση του συστήματος.
Έτσι, οι ΑΠΕ, παρότι έχουν σχεδόν μηδενικό κόστος παραγωγής, πληρώνονται δεκάδες ευρώ ανά MWh. Ξεχάστε, λοιπόν, το φθηνό ρεύμα.
Γιατί όλα αυτά μας αφορούν;
Διότι και η Ελλάδα παρουσιάζει τεράστια υπερπαραγωγή από ΑΠΕ. Συγκεκριμένα, σήμερα είναι συνδεδεμένα στο δίκτυο 14 GW από ΑΠΕ, ενώ με όσα έχουν λάβει όρους σύνδεσης φτάνουμε τα 28 GW.
Επιπλέον, 42 GW έργων, ολοκληρωμένων ή ημιτελών, αναμένουν να συνδεθούν. Μαζί με τα φωτοβολταϊκά στις στέγες και τον σχεδιασμό για υπεράκτια αιολικά, το σύνολο υπερβαίνει τα 70 GW, ξεπερνώντας ακόμη και τους στόχους του 2050!
Και όλα αυτά σε μια χώρα όπου η μέση κατανάλωση κυμαίνεται μεταξύ 3,5 και 5 GW, με την αιχμή να αγγίζει τα 9,5 GW – όπως συνέβη κατά τον πρόσφατο καύσωνα.
Όσο για την αποθήκευση, πραγματοποιήθηκε πρόσφατα ένας διαγωνισμός, αλλά κηρύχθηκε άγονος λόγω περιορισμένου ενδιαφέροντος, ενστάσεων και προσφυγών.
Αντί, λοιπόν, να έχουμε τις πρώτες μονάδες το 2026, όπως είχε εξαγγελθεί, μεταφερόμαστε στο 2027-2028… και αν.
Ούτε οι εξαγωγές προσφέρουν λύση, ακόμη και αν υπήρχαν επαρκείς διασυνδέσεις, διότι σχεδόν όλες οι χώρες αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα: υπερπλεόνασμα ενέργειας τις ώρες αιχμής των ΑΠΕ.
Έτσι, ο ΔΕΔΔΗΕ αναγκάζεται να αποκόπτει τακτικά μονάδες ΑΠΕ, προκειμένου να αποφευχθούν μπλακάουτ όπως αυτά της Ιβηρικής.
Οι περικοπές αυτές αυξάνονται μήνα με τον μήνα και, με τον τρέχοντα ρυθμό ανάπτυξης, εκτιμάται ότι θα φτάσουν το 50%-70% της δυναμικής τους. Με άλλα λόγια, πεταμένα λεφτά…
Κι όμως, η εγκατάσταση ΑΠΕ συνεχίζεται ακάθεκτη.
Στην Εύβοια, για παράδειγμα, σχεδιάζεται η εγκατάσταση επιπλέον χιλίων ανεμογεννητριών – πέραν των ήδη υφιστάμενων χιλίων – ενώ η Δυτική Μακεδονία μετατρέπεται κυριολεκτικά σε θάλασσα φωτοβολταϊκών στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης.
Έτσι, οι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι – και αρκετοί μικρότεροι με τις κατάλληλες διασυνδέσεις – θα συνεχίσουν να αποκομίζουν υπερκέρδη με την εγγύηση του κράτους και της ΕΕ.
Όλοι οι υπόλοιποι θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε το ρεύμα σαν… κόσμημα.
Κι αν, τελικά, προκύψει ένα γενικευμένο μπλακάουτ, θα αποδοθεί σε κάποιο σπάνιο «μετεωρολογικό φαινόμενο» ονόματι «πράσινη καπιταλιστική ανάπτυξη».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου