Τρίτη 22 Ιουλίου 2025
Nικος Παπαδογιάννης (Documento)
Αγαπητοί αναγνώστες, καλημέρα σας. Σε αναζήτηση λίγης δροσιάς σε τούτο το άνυδρο τοπίο, θα μου επιτρέψετε σήμερα να προσπεράσω την επικαιρότητα –που δεν παύει να μου μαυρίζει την ψυχή σαν πυρκαγιά- για να σας συστήσω την υπέροχη Φράνκα Ράμε, την οποία και εγώ αγνοούσα μέχρι που διάβασα το όνομά της στα ψιλά γράμματα του Twitter. Στο προσκήνιο μπορεί να οργιάζουν οι μισάνθρωποι και οι σκατόψυχοι, το περιθώριο όμως ανήκει σε αυτούς που αντιστέκονται.
Και ειδικά στις γυναίκες που τα βάζουν με το κατεστημένο, χωρίς να υπολογίσουν τις συνέπειες και τη στοχοποίηση. Έχουμε και εμείς εδώ τέτοιες ηρωίδες, στην Ελλάδα του 2025: τη Μάγδα Φύσσα, τη Μαρία Καρυστιανού, την Παρασκευή Τυχεροπούλου, τις εισαγγελείς που ξεσκέπασαν το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, τις κυρίες που φορούν τα παντελόνια σε μία κοινωνία με κατεβασμένα βρακιά.
Η Φράνκα Ράμε, «η ωραιότερη γυναίκα στον Κόσμο», έλεγαν, γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου 1929 και ήταν Ιταλίδα. Στα πρώτα βήματά της στο θέατρο γνώρισε τον Ντάριο Φο, τον οποίο παντρεύτηκε στα 25 της. Οι δυό τους απέκτησαν έναν γιο, τον Τζάκοπο, ενώ ίδρυσαν θεατρική κομμούνα στο Μιλάνο. Ο Φο ήταν ο σκηνοθέτης και συγγραφέας του θιάσου, η Ράμε πρωταγωνίστρια και διευθύντρια.
Η ακοίμητη ηθοποιός είχε την κακή, κάλλιστη συνήθεια να μπαίνει στο μάτι της εξουσίας και των σταγονιδίων που νοσταλγούσαν την εποχή του Μουσολίνι. Στα πλαίσια της αριστερής οργάνωσης Soccorso Rosso («Κόκκινη Aνακούφιση») σκάρωνε θεατρικά έργα που παίζονταν στις φυλακές, μοίραζε βιβλία σε κρατουμένους, έγραφε φλογερά γράμματα για την υπεράσπισή τους, βοηθούσε «περιθωριακές» γκρούπες, πρωτοστατούσε στο φεμινιστικό κίνημα.
Βιασμός από φασίστες
«Μπάστα», είπαν κάποια στιγμή οι φαιοχίτωνες. Μέχρι εδώ και μη παρέκει, σινιόρα. Είστε ενοχλητική και θα το πληρώσετε. Τον Μάρτιο του 1973, μία συμμορία από πέντε ένοπλους φασίστες που αποκαλύφθηκε ότι δρούσαν υπό την αιγίδα των χωροφυλάκων μπούκαραν οπλισμένοι στο σπίτι της Φράνκα, την απήγαγαν με ένα φορτηγάκι και την οδήγησαν σε ένα υπόγειο όπου ξεκίνησαν το θεάρεστο έργο τους.
Οι πέντε τραμπούκοι τη βίασαν ομαδικά, την έδειραν, την έκαψαν με τσιγάρα, τη χαράκωσαν με ξυράφια και, όταν πια βαρέθηκαν, την παράτησαν βασανισμένη σε ένα πάρκο. Η ατρόμητη ακτιβίστρια επέστρεψε στο σανίδι μετά από δύο μήνες οπλισμένη με μία σειρά από αντιφασιστικούς μονολόγους. Η Φράνκα Ράμε δεν σκόπευε να ζήσει φιμωμένη.
Το ταλέντο της στο γράψιμο ήταν αναμφισβήτητο. Στο στήθος της χτυπούσε εκκωφαντικά η καρδιά ενός λιονταριού. «Φτάνει πια με τους φασίστες», κραύγαζε από σκηνής. Τον βιασμό της τον αποκάλυψε πάνω από το πάλκο, σε μία παράσταση στην πόλη Λούκα της Τοσκάνης το 1975. Ο αδιαπραγμάτευτος αγώνας της για δικαίωση οδήγησε σε σύλληψη των υπόπτων, οι οποίοι ομολόγησαν την αποτρόπαια πράξη τους 15 χρόνια αργότερα.«Κάναμε ό,τι κάναμε με οδηγίες κάποιων αξιωματικών της καραμπινιερίας», αποκάλυψαν. «Όταν τους ενημερώσαμε ότι η δουλίτσα έγινε, αυτοί έστησαν τρικούβερτο γλέντι στο γραφείο. ‘Καιρός ήταν, η παλιοπουτάνα’, έλεγαν». Τα αδικήματα είχαν στο μεταξύ παραγραφεί και οι εγκληματίες έμειναν ατιμώρητοι.
Η ασυμβίβαστη Φράνκα Ράμε προσχώρησε στο κομμουνιστικό κόμμα της Ιταλίας το 1967. Αφορίστηκε από το Βατικανό για βλασφημία, κηρύχθηκε persona non grata από τις ΗΠΑ ως «τρομοκράτισσα» (1983), πήγε την αμερικανική κυβέρνηση στα δικαστήρια, απαγορεύτηκε επί δεκαετίες από την ιταλική τηλεόραση, δέχθηκε επιθέσεις στον δρόμο από ακροδεξιούς μαζί με το σύζυγό της, αγκάλιασε ενεργά τον Μάη του ’68, πολέμησε τον μπερλουσκονισμό, έζησε ολόκληρη τη ζωή της στο στόχαστρο.
«Δικό της το Νόμπελ»
Η Ράμε εξελέγη το 2006 στη Σύγκλητο ταγμένη στην καταπολέμηση της διαφθοράς με το κόμμα «Η Ιταλία των Αρχών», αλλά έλαβε μόλις 24 ψήφους όταν προτάθηκε από τον Αντόνιο ντι Πιέτρο για την Προεδρία της Ιταλικής Δημοκρατίας στα 77 της χρόνια. Τέσσερα χρόνια αργότερα, πρωτοστάτησε μαζί με τον Ντάριο Φο στην Κίνηση για Επανίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Βρισκόταν, όμως, στο λυκόφως της ζωής της. Η Φράνκα Ράμε, μία ακοίμητη λέαινα του ανθρωπισμού, της αξιοπρέπειας, του εργατικού κινήματος και της αριστεράς, κοιμήθηκε παντοτινά στις 29 Μαΐου 2013.
Το τελευταίο –και πιο απρόσμενο- παράσημο της το φόρεσε στο στήθος ο ίδιος ο Ντάριο Φο. «Οφείλω να σας εξομολογηθώ, ότι τα περισσότερα έργα που φέρουν το όνομά μου τα έγραψε εκείνη», είπε στην κηδεία της συντρόφου του ο διάσημος θεατρικός συγγραφέας. «Η ματαιοδοξία μου δεν μου επέτρεψε να το παραδεχθώ νωρίτερα. Το Νόμπελ που κέρδισα το 1997 της ανήκει»!
Ο Ντάριο Φο έφυγε για να συναντήσει τη φλογερή γυναίκα της ζωής του, την κατάξανθη βασίλισσα της ιταλικής ζούγκλας, τον Οκτώβριο του 2016, στην τρυφερή ηλικία των 90 ετών. Κ